In het regeerakkoord, weggestopt op p. 146, een opmerkelijke passage:
De rol van alle actoren, publieke en private, inzake veiligheid zal worden verduidelijkt om de partnerschappen te verbeteren. Oplossingen zullen worden gezocht om de politie te bevrijden van bepaalde administratieve taken, maar ook van bepaalde operationele taken, zoals het bewaken van openbare gebouwen, gerechtsgebouwen, ambassades, het overbrengen van gedetineerden. Aldus zal de politie zich concentreren op de kerntaken zoals ze door de regering zullen worden geherdefinieerd.
Lees: de regering opent de deur voor privé-firma’s op jacht naar winst om politietaken over te nemen. Of zoals de regering het zelf liever verwoordt: om de politie te “bevrijden” van haar taken. Het mag niet verbazen dat de lobby van bewakingsbedrijven het voorstel enthousiast omhelst. Er valt geld te verdienen met het beschermen van de burger!
Outsourcing, om het in het mooi hedendaags Nederlands te zeggen, zou efficiëntiewinst opleveren, middelen besparen, de politie moderniseren en haar toelaten zich te concentreren op haar kerntaken. Alleen maar voordelen, zo lijkt het.
De manier waarop het verhaal verteld wordt, vertrekt echter van een logica waarin de politie beschouwd wordt als een bedrijf (ongelukkig genoeg in handen van de overheid) dat een bepaald product aanbiedt (veiligheid) aan haar klanten (de inwoners van België). De enige vraag die dan nog van belang is: op welke manier kan min of meer hetzelfde product goedkoper aangeboden worden, efficiënter, ‘moderner’? Zo wordt het natuurlijk wel heel makkelijk voor een bedrijf als G4S om hun deel van de koek op te eisen: hebben zij niet de moordende concurrentie op de markt voor private bewakingsbedrijven overleefd? En is dat niet het beste bewijs dat zij weten hoe de zaken zo goedkoop en efficiënt mogelijk aan te pakken? (Edit 16/07/2012: Neen dus.)
Probleem is: de politie kan en mag geen bedrijf zijn, en openbare veiligheid kan en mag geen product op de markt zijn. Het doel van een bedrijf is immers winstmaximalisatie; het leveren van bewakingsagenten is louter een middel tot winst (net zoals het verkopen van bier een middel tot winst is). En een bedrijf is verantwoording verschuldigd aan zijn aandeelhouders, niet aan de klant aan wie hij z’n product verkoopt. Maar kunnen we echt aanvaarden dat het verzekeren van de openbare veiligheid wordt ondergeschikt gemaakt aan het winstprincipe? En kunnen we echt aanvaarden dat een bedrijf dat instaat voor openbare diensten in de eerste plaats ten dienste staat van een beperkte groep aandeelhouders, en niet van ‘het publiek’? John Harris vraagt het zo in The Guardian:
This debate is also about accountability, transparency and the most fundamental elements of democracy — not to mention the question of who the police are there to serve, and what they are meant to do.
Bij ons wordt het debat niet gevoerd, en zo kan, onder het mom van efficiëntie en modernisering, de privatisering van de politie ingezet worden zonder dat iemand er erg in heeft. Dat is onbegrijpelijk.
Edit 05/02/2013: De koepelvereniging van bewakingsfirma’s stuurt opnieuw een persbericht uit om te melden dat ze staan te springen om de politie haar taken over te nemen. Kijk, van zoveel opofferingsgezindheid voor het welzijn van de gemeenschap sta ik echt paf.
matthias somers 
Waarom is een privébedrijf geen verantwoording verschuldigd aan zijn klant? Als er een contract opgesteld wordt tussen een klant en een bedrijf, dan kan de klant het bedrijf toch verantwoordelijk stellen voor de inhoud van dat contract?
Over het bredere verhaal: privatisering van de politie is niet wenselijk, daar kan ik vrij makkelijk mee akkoord gaan. Het lijkt me echter onduidelijk dat de efficiëntiewinsten die beoogd worden in het regeerakkoord onmiddellijk de deur openzetten naar de privatisering van de kerntaken van de politie.
“Oplossingen zullen worden gezocht om de politie te bevrijden van bepaalde administratieve taken,…”
Is hier iets fout mee? Het lijkt me zeer aannemelijk dat private bedrijven efficiënter bepaalde administratieve taken kunnen uitvoeren. Niet?
“…maar ook van bepaalde operationele taken, zoals het bewaken van openbare gebouwen, gerechtsgebouwen, ambassades, het overbrengen van gedetineerden.”
Je lijkt zelf te aanvaarden dat privebedrijven bepaalde bewakingsopdrachten goedkoper kunnen uitvoeren. Waarom zou de overheid hier geen gebruik van mogen maken? Zolang het duidelijk is wat de bevoegdheden zijn van bewakingsbedrijven vergeleken met politiediensten, is er toch geen direct probleem? Zodra men daar de grenzen probeert te verleggen, dan heb je afdoende reden om aan de alarmbel te trekken.
Om te besluiten: ik ben voor een sterke overheid, die bescherming en solidariteit garandeert aan haar burgers. De legitimiteit van zo’n sterke overheid hangt mee af van de return die burgers krijgen voor hun belastingen. Dat is waar efficiëntie om draait: zoveel mogelijk kwaliteit leveren in de diensten die je voorziet voor je burgers, zodat burgers bereid zijn hun bijdrage te leveren in het betalen van die diensten.
In plaats van nodeloos defensief te zijn op het vlak van bestuurlijke organisatie, is het de taak van links om de overheid en de sociale zekerheid zo performant mogelijk te maken, zodat de overheid en de sociale zekerheid op de breedst mogelijke steun kunnen rekenen.
Ik heb het niet zozeer over iets als legale verantwoording, maar over voor wie een bedrijf er in de eerste plaats is — en dat zijn niet de klanten maar de aandeelhouders. Daar is op zich ook niks mis mee: natuurlijk mag een bedrijf vooral het belang van de eigenaars van het bedrijf op het oog hebben. Maar wat ik zeg is: ik kan niet enthousiast worden wanneer een bij uitstek publiek goed wordt overgelaten aan een organisatie die niet in de eerste plaats het belang van het publiek op het oog heeft, maar het belang van zichzelf en z’n eigenaars. En dat is wat men nu wilt toelaten bij de politie. Er zijn overwegingen die meer moeten meetellen dan ‘efficiëntie’ en ‘performantie’ (wat niet wil zeggen dat men niet moet streven naar efficiëntie en performantie — alleen niet ten alle prijze).
Nog even verder borduren op het idee van een contract tussen klant en bedrijf: Wanneer ik bijvoorbeeld een softwareprogramma download, zal ik vaak een soort contract moeten lezen en goedkeuren, waarna het bedrijf en ik door dat contract gebonden zijn. Wanneer ik daarbij persoonlijke gegevens van mezelf overdraag aan een private onderneming — da’s op zich mijn zaak, zou je kunnen zeggen. Oké (voor ’t moment). Wanneer politietaken worden geprivatiseerd, is de situatie echter helemaal anders: ik ben daar, als deel van het publiek, een ten zeerste betrokken persoon, maar ik heb geen enkele zeg over welk contract wordt gesloten, met welk bedrijf, en tegen welke voorwaarden. Transparant? Democratisch?
Nog een losse opmerking: zelfs een groot voorstander van privatisering van politietaken (Sir Iain Blair) geeft toe dat het zeer moeilijk is om een scherp onderscheid te maken tussen wat je ‘onschuldige’ taken zou kunnen noemen en ‘kritieke’ taken. Sowieso: Wil ik echt dat het beheer en de verwerking van mijn persoonlijke informatie, mijn criminele geschiedenis, mijn contacten met politie en gerecht en weet ik wat nog écht de verantwoordelijkheid wordt van een bedrijf, in naam van grotere efficiëntie?
Is dat ‘nodeloos defensief’? Daar zijn we ’t dan fundamenteel oneens. Ik kan er niet bij dat van zodra het codewoord ‘efficiëntie’ valt, elke discussie overbodig zou worden — zeker niet op dit terrein.
http://www.deredactie.be/permalink/1.1274007
Vanaf 2:00. Iets mis mee?
Ja. Maar dat weet je al, als je ’t bovenstaande gelezen hebt.