Breed lachend staan ze op de foto. Na de Vlaamse Regering een tiental dagen geleden was het nu aan de federale ministers om zichzelf schouderklopjes te geven voor het gevoerde beleid. Twee jaar sociaal-economische herstelregering vanaf dag één: dat moest gevierd. Dat België in die tijd is teruggevallen van één van de snelst groeiende economieën in de EU naar één van de slechtst presterende landen: geen hond die erom maalt, zolang VBO en Voka hen maar bemoedigend toeknikken. Want we hebben geleerd: het kon zo niet verder. We moeten snoeien om te groeien, de tering naar de nering zetten, komaf maken met het sociaal profitariaat, mensen uit de hangmat van de sociale zekerheid schudden: al die werklozen en al die langdurig zieken, we kunnen ons dat niet blijven permitteren. Responsabilisering is het ordewoord. Minder uitkeringen, minder belastingen. En vanaf morgen zal dan de motor wel weer aanslaan. En als het niet morgen is, dan wel overmorgen.

Anekdotiek kan net zozeer verblinden als ideologie. En toch.

Enkele weken geleden werd ik voorgesteld aan een koppel uit de Kempen. Hij werkte in een magazijn voor een mager loon, zij had ontslag moeten nemen om voor één van de kinderen te kunnen zorgen, een jongen met een zware autismespectrumstoornis die al te vaak niet naar school kon. Ziekteperiodes volgden elkaar op, facturen bleven liggen, de huur bleef noodgedwongen een keer onbetaald, en voor zij het goed en wel beseften belandden ze in schuldbemiddeling, kwam de deurwaarder langs met een bevel tot uithuiszetting, en kregen ze van het OCMW een briefje waarmee ze bij de voedselbedeling terecht konden, goed voor brood en vervallen pasta.

Het zijn de vernederingen: telkens opnieuw moeten uitleggen hoe ze terecht gekomen zijn waar ze zijn terecht gekomen, telkens opnieuw de beschuldigende vragen, zich telkens opnieuw moeten verantwoorden bij één of andere anonieme ambtenaar voor elke stap die zij zetten (dat treinticket naar Brussel, waar ik hen zag, zou hen nog zuur opbreken, wisten ze: ze hadden het recht niet hun geld te besteden aan zulke tierlantijntjes), telkens opnieuw dankbaar moeten zijn voor het pakketje voedsel dat in hun handen geduwd wordt, telkens weer ’s avonds weten dat de volgende dag net hetzelfde brengt, en de dag nadien opnieuw, en de dag daarna weer – terwijl elke dag de dag dichterbij komt waarop ze uit hun appartement gezet zouden worden, zonder iets in het verschiet.

We hebben de afgelopen decennia een hele machinerie gebouwd om te activeren en te responsabiliseren, om mensen ‘vooruit te helpen’ en ‘alle kansen te geven om te groeien’. Brute pech voor wie door die machine vermalen wordt. Collateral damage.

*Een versie van dit stuk verscheen op maandag 25 juli 2016 in DS Avond en op dinsdag 26 juli in De Standaard.